In sommige maanden spelen thema’s een grote rol bij het schrijven van een stukje in het gemeenteblad. In december is dat natuurlijk Kerst. In Januari is dat het nieuwe motto. In juli is dat de vakantieperiode en afhankelijk van de maand waarin het valt, schrijf ik een stukje over Pasen. Waarover zou ik schrijven in de maand mei, denkt u? Inderdaad, over vrijheid!
Begin april mocht ik een reis naar Polen maken om daar de Duitse vernietigingskampen te bezoeken. Ik ben in Auschwitz, Majdanek en Sobibor geweest. Het is een vreemde gewaarwording om op een zonnige middag ineens onder de poort van Auschwitz te staan, waarop staat ‘Arbeit macht frei’.
Bij het bezoek aan de barakken met tentoonstellingen, viel het immense leed op mij. Bij het bezoek aan AuschwitzBirkenau viel het bewustzijn van de enorme omvang van de massale vernietiging van Gods’volk op mij. Bij het bezoek aan Majdanek was het de precisie, de structuur, de organisatie. Bij Sobibor de onmenselijkheid en het definitieve van de vernietiging. 1000 gedachten zijn door mijn hoofd gegaan en er gaat nog geen dag voorbij zonder dat ik denk aan mijn ervaringen in Polen. Wat er gebeurde was, dat door de verhalen en de foto’s de 6 miljoen Joden, de Sinti, Roma, homoseksuelen, jehovagetuigen, verzetstrijders en krijgsgevangenen een gezicht kregen. Het werden mensen. Mensen met een verhaal, een geschiedenis, met een vader, moeder, broers, zussen, mensen zoals u, jij en ik. Wat mij het meest heeft getroffen, is dat als wij mensen niet meer als mensen zien, als wij niet meer zien dat de ander een hart en een ziel heeft, de menselijkheid verdwijnt en daarmee de liefde voor de ander.
Misschien zeg je, misschien zegt u: waar was God? Tijdens de vernietiging en tijdens je reis? Toen ik door Auschwitz Birkenau liep, was het alsof God zei: Ik was er bij. Ik heb elke zucht gevoeld. Ik heb elke traan gezien. Ik heb elke schreeuw gehoord. Als het leed zo op mij viel, hoe moet het dan voor Hem geweest zijn toen mensen dit uitvoerden? Waarom zou ik Hem de schuld geven van iets dat door de wil van mensen tot stand is gekomen. Door zucht naar macht. Door stemgedrag. Door angst. Door het zoeken van een zondebok. Door het verlangen naar een sterke leider die alles beter zou maken.
Ik werd geraakt door het lijden van 72 jaar geleden, maar het speelt zich opnieuw af, in het Midden Oosten, in Noord Korea. En ook in Nederland vindt uitsluiting plaats op grond van geloof of ras. En wat doet het met mij, ook als het mij niet persoonlijk betreft? Waar sta ik nu? Wat betekent 4 mei voor mij? Wat betekent 5 mei voor mij?
Arbeit macht frei was een leugen. Net zoals het een leugen is dat materialisme, geld en spullen je gelukkig maken. Dat je hier en nu in Nederland woont in relatieve vrijheid is mooi meegenomen, maar het maakt je niet vrij. Het zoeken naar een partner, een baan, een huis, het mee doen in de maatschappij, het er bij horen, het kan je vermoeien en uitputten. Er is maar één weg die naar vrijheid leidt. In Lucas 4 : 18 en 19 haalt JEZUS een profetie aan over de Messias uit het boek Jesaja. Hij zegt:
De Geest van de Heere is op Mij, omdat Hij Mij gezalfd heeft; Hij heeft Mij gezonden om aan armen het Evangelie te verkondigen, om te genezen wie gebroken van hart zijn, om aan gevangenen vrijlating te prediken en aan blinden het gezichtsvermogen, om verslagenen weg te zenden in vrijheid, om het jaar van het welbehagen van de Heere te prediken. Even later zegt Hij: Heden is deze Schrift in uw oren in vervulling gegaan.
Als wij die vrijheid ontdekt hebben, wat doen wij er dan mee? Ik moest denken aan een tekst die mijn vader vaak uitriep: ”Om Sions wil zal ik niet zwijgen….” Ik heb hem opgezocht, de tekst staat in Jesaja 62 en gaat over herstel van Gods’volk en de verlosten van de Here. Ik zou bijna willen zeggen:
Om Jezus’ wil zal ik niet zwijgen! Spreken wanneer anderen zwijgen. Opstaan tegen onrecht. De onderdrukte een helpende hand bieden. Wie in nood is troosten en bemoedigen. Hongerigen voeden. Beschermen wie wordt verdrukt en vertrapt. Om Jezus’wil zal ik niet zwijgen. Iets doen met mijn vrijheid. We kunnen zijn wie we zijn op de plaats waar wij komen. Kind van God, dat een boodschap van genezing, herstel, vrijheid, bescherming en troost brengt.
Gerdo